Każdy wiek ma swoje lęki.
Koledzy nastraszyli Darka w pewien wieczór wigilijny i od tamtego czasu co roku o tej porze trzęsie się on ze strachu. Opiekunka zagroziła Jarkowi, że jeżeli nie będzie spał, to przyjdzie po niego czarownik, i od tej pory chłopczyk nie zaśnie przy zgaszonym świetle. Nieznany pies ugryzł Basię i teraz dziewczynka boi się psów.
Każdemu dziecku mogą przydarzyć się jakieś nieszczęśliwe wypadki, które stają się powodem lęków. Obowiązkiem rodziców jest strzec przed nimi swoje dziecko, ale niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie uczucia strachu z jego życia. Wydaje się bowiem, że dziecko musi w czasie swojego rozwoju przejść przez pewne fazy stanów lękowych. Oczywiście występują tutaj różnice indywidualne, ale mówiąc ogólnie, każdy wiek ma właściwe sobie lęki. Oto ich skrócony wykaz:
2 lata:
rozmaite lęki, głównie natury słuchowej – pociągi, ciężarówki, grzmot, spłukiwanie wodą ubikacji, odkurzacz.
Lęki wizualne – ciemne kolory, duże przedmioty, pociągi, kapelusze.
Przestrzenne – zabawka czy łóżeczko zabrane z normalnego miejsca, przeprowadzka do nowego domu, lęk przed wpadnięciem do studzienki ściekowej.
Związane z ludźmi – wyjazd matki, jej nieobecność w porze zasypiania.
Deszcz i wiatr.
Zwierzęta, szczególnie dzikie.
2 i pół roku:
Wiele lęków, szczególnie przestrzennych – obawa przed ruchem albo przed przesuwaniem przedmiotów, przed nieoczekiwanymi relacjami przestrzennymi, na przykład, gdy ktoś wchodzi do domu innymi drzwiami.
Zbliżające się duże przedmioty – takie jak ciężarówka.
3 lata:
Dominują lęki wizualne – starzy, pomarszczeni ludzie, maski, „czarownice".
Ciemność.
Zwierzęta.
Policjanci, włamywacze.
Wieczorne wyjście rodziców.
4 lata:
Powracają lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników.
Ciemność.
Dzikie zwierzęta.
Wyjście matki, szczególnie wieczorem.
5 lat:
Niewiele lęków. Przeważnie wizualne.
Mniej obaw przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami.
Konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa i tym podobne.
Ciemność.
Obawa, że matka nie wróci do domu.
6 lat:
Duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe – dzwonek do drzwi, telefon, czyjś monotonny, nieprzyjemny sposób mówienia, spłukiwanie wody w ubikacji, odgłosy wydawane przez ptaki i owady.
Obawy przed światem nadprzyrodzonym – duchy, wiedźmy.
Lęk, że ktoś chowa się pod łóżkiem.
Przestrzenne – obawa przed zgubieniem się. Dziecko boi się iść do lasu.
Obawa przed żywiołami – ogień, woda, grzmot, błyskawice. Dziecko boi się zasypiać, kiedy jest samo w pokoju, lęka się również samo zostać w domu.
Obawa, że matki nie będzie w domu, kiedy dziecko wróci, że coś jej się stanie, że może umrzeć.
Lęk przed pobiciem przez innych.
Dziecko dzielnie znosi duże rany, ale boi się drzazg, drobnych skaleczeń, widoku krwi z nosa.
Z naszych obserwacji, którym poddaliśmy tysiące normalnych dzieci, wynika, że każde z nich od czasu do czasu boi się czegoś, co rodzicom wydaje się zupełnie niegroźne. Otuchy rodzicom powinien jednak dodać fakt, że te lęki nie pojawiają się zupełnie dowolnie ani też w sposób dla każdego dziecka całkowicie indywidualny.
Przeciwnie, stwierdziliśmy, że pojawiają się one – i szybko znikają – w pewnym porządku. Na przykład, jak wynika to z przedstawionego wykazu, dwulatki często boją się nagłych, głośnych dźwięków, wydawanych przez odkurzacz albo lokomotywę. Dla dwuipółlatków bardziej charakterystyczne są lęki albo obawy przed poruszającymi się przedmiotami lub pojazdami. Lęki trzylatków zazwyczaj są natury wizualnej. Każdy wiek ma zatem swoje lęki.